W sprawach o rozwód sąd zasądza alimenty na wspólne małoletnie dzieci stron rozwodzących się.
Oczywiście, sąd rejonowy może także zasądzić alimenty na dziecko w osobnym postępowaniu. Można również wnosić o podwyższenie alimentów zasądzonych wyrokiem sądu okręgowego w sprawie o rozwód, ale to nie jest tematem dzisiejszego wpisu.
Wokół alimentów narosło wiele mitów. Dotyczą one m.in. tego, co wpływa na wysokość alimentów i od kiedy należy je płacić.
Czy słyszałeś stwierdzenie, że alimenty „należą się” do czasu, aż dziecko skończy 18 lat? To dość powszechne przekonanie, które często słyszę od klientów, powołujących się na różne źródła. W praktyce jednak wygląda to inaczej. Nie istnieje przepis – ani w kodeksie rodzinnym, ani w żadnej innej ustawie – który stanowiłby, że alimenty płaci się tylko do czasu, gdy dziecko skończy 18 lat. Obowiązek alimentacyjny nie wygasa nagle w dniu 18-tych urodzin dziecka.
Sytuacje mogą być bardzo różne:
Może się zdarzyć, że dorosłe już dziecko studiuje i nie ma możliwości podjęcia pracy zarobkowej. Zdarza się również, że dorosłe dziecko nie uczy się i nie chce podjąć pracy, mimo że ma taką możliwość. Niestety, są także przypadki, gdy dorosłe dziecko ze względu na problemy zdrowotne lub niepełnosprawność nie może podjąć żadnej pracy. To tylko kilka często spotykanych sytuacji.
Jednakże, zgodnie z jednoznacznym stanowiskiem przyjętym w doktrynie:
Pełnoletniość uprawnionego do alimentacji nie oznacza samo przez się, że jest on zdolny do samodzielnego utrzymania.
Tak więc, obowiązek alimentacyjny nie wygasa automatycznie wraz z osiągnięciem pełnoletniości.
Alimenty a kodeks rodzinny
Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Nie tylko zarobki się liczą
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Orzecznictwa sądowe
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec pełnoletniego dziecka nie ustaje, jeśli dziecko z powodu choroby nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie (art. 133 § 1 k.r.o.).
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1999 r., sygn. akt III CKN 1060/98)
Jeżeli stan zdrowia dziecka wymaga opieki innej osoby, a pomoc socjalna jest niestabilna, obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie wygasa.
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1999 r., sygn. akt II CKN 138/98)
O wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego decyduje kryterium osiągnięcia przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania się, co zależy od faktycznych okoliczności.
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1998 r., sygn. akt I CKN 853/97)
W odniesieniu do pełnoletnich dzieci należy brać pod uwagę ich chęć dalszej nauki oraz to, czy ich zdolności i cechy charakteru pozwalają na kontynuowanie edukacji. Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentowania studiującego dziecka, argumentując, że mogłoby ono już „utrzymać się samodzielnie”, gdyby podjęło pracę po ukończeniu szkoły średniej. Jedynie brak pozytywnych wyników w nauce może uzasadniać ustanie obowiązku alimentacyjnego rodziców.
O wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego przewidzianego w art. 133 § 1 k.r.o. decyduje osiągnięcie przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania się, co następuje z chwilą uzyskania należytego przygotowania do pracy. Może to obejmować także studia wyższe, jeśli zdolności i cechy charakteru dziecka na to pozwalają.
(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 1998 r., sygn. akt I CKN 521/98)
